W piątek, 22 marca, o godzinie 11:00 w Sali Posiedzeń Urzędu Miejskiego w Stroniu Śląskim miało miejsce nadzwyczajne posiedzenie Zespołu Opiniodawczo-Doradczego Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska we Wrocławiu przy rezerwacie przyrody „Jaskinia Niedźwiedzia” w Kletnie. Obok stałych członków Zespołu w posiedzeniu udział wzięli zaproszeni przedstawiciele Zakładu Górnictwa KGHM CUPRUM Sp. z. o.o. CBR we Wrocławiu: dr hab. inż. Maciej Madziarz – Kierownik Zakładu oraz pani mgr inż. Natalia Frelik i pan mgr inż. Jakub Dziurla.
Zaproszenie naszych pracowników na spotkanie, dotyczące zagadnień rezerwatu przyrody związanego z Jaskinią uznawaną na „Perłę Polskich Sudetów”, wynikło z wieloletniego zaangażowania CUPRUM w prace mające na celu adaptację i udostępnienie do ruchu turystycznego nowoodkrytych części Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie – tzw. „Partii Mastodonta”. Zainteresowanie oraz uznanie Zespołu Opiniodawczo-Doradczego wzbudziły rozwiązania zaprezentowane przez specjalistów z KGHM CUPRUM, opracowane na potrzeby prac w Jaskini, w tym m.in. układ ciągów komunikacyjnych i ich obudowa – wykorzystujące wyniki modelowania numerycznego stateczności projektowanych wyrobisk korytarzowych, jak i proponowana unikatowa technologia ich wykonania.
Z uwagi na planowane już w maju rozpoczęcie prac, wystąpieniu ze szczególną uwagą przysłuchiwała się pani Katarzyna Łapińska – Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska we Wrocławiu i Regionalny Konserwator Przyrody. Warto podkreślić, że nowoodkryte części Jaskini, dostępne dotychczas jedynie dla bardzo ograniczonej liczby wysoko kwalifikowanych speleologów, są nieporównywalnie większe od znanych i zbadanych dotychczas, zaś ich udostępnienie turystom oraz co nie mniej istotne szerokiemu gronu naukowców, stanowią poważne wyzwanie zarówno z technicznego, jak i przede wszystkim środowiskowego punktu widzenia.
Otwarcie dostępu do opisywanych, jedynie w niewielkim stopniu rozpoznanych i zbadanych dotychczas pustek, będących naturalną „kapsułą czasu” zawierającą świadectwa milionów lat rozwoju środowiska Jaskini, wymaga przede wszystkim połączenia tej części z powierzchnią terenu dwoma wyrobiskami korytarzowymi o łącznej długości około 200 m. Nawet przy obecnym stanie techniki górniczej jest to ogromnym wyzwaniem z uwagi na konieczność prowadzenia prac na terenie objętym rezerwatem przyrody.
„Sformułowane w tzw. „decyzji środowiskowej” warunki prowadzenia prac nie pozwalają na wykorzystanie w drążeniu korytarzy komunikacyjnych znanych z praktyki górniczej środków technicznych – materiały wybuchowe, kombajny górnicze, jak też technologia czy maszyny górnicze znane z codziennej pracy w kopalniach LGOM w żadnym wypadku nie mogą znaleźć tu zastosowania” – podkreśla dr hab. inż. Maciej Madziarz.
Wymagania ochrony środowiska samej Jaskini nie tylko terenu, na której się ona znajduje ograniczają projektowaną technologię prowadzenia wyrobisk i niejako wymuszają sięgnięcia po rozwiązania podobne do tych znanych górnikom jeszcze przed wprowadzeniem robót strzałowych do urabiania skał. Kolejnym istotnym czynnikiem, który należy uwzględnić jest także okres i czas prowadzenia prac – dyktowany przede wszystkim koniecznością minimalizacji potencjalnie negatywnego oddziaływania projektowanych robót na stałych mieszkańców Jaskini Niedźwiedziej – wielu gatunków nietoperzy znajdujących się pod szczególną ochroną.
Wyzwania opracowania unikalnej i innowacyjnej technologii udostępnienia oraz adaptacji Partii Mastodonta do ruchu turystycznego podjął się Zakład Górnictwa KGHM CUPRUM Sp. z o.o. CBR, kierowany przez dr hab. inż. Macieja Madziarza, którego zawodowa pasja od lat związana jest z problematyką tzw. geoturystyki – rozumianej w tym przypadku jako adaptacja i wykorzystanie do celów turystyczno-edukacyjnych obiektów podziemnych pochodzenia antropogenicznego (przede wszystkim historycznych kopalń) oraz naturalnego – jaskiń.
Trudności związane z drążeniem wyrobisk łączących nowoodkryte „Partie Mastodonta” z powierzchnią to jedynie szczyt „góry lodowej”, jaką stanowić będą właściwe zagadnienia projektowania i prowadzenia robót w liczącym miliony lat historii, nienaruszonym dotychczas przez człowieka środowisku Jaskini, gdzie zarówno względy ochrony natury nieożywionej, jak występującej tam flory i fauny muszą być źródłem drastycznych ograniczeń dla podejmowanych przez człowieka działań – zaznacza Kierownik Zakładu Górnictwa KGHM CUPRUM.
Ponad pół wieku temu ówczesne Zakłady Badawcze i Projektowe Miedzi CUPRUM skutecznie zmierzyły się z problematyką adaptacji do ruchu turystycznego dostępnych obecnie dla zwiedzających i cieszących się wciąż niesłabnąca popularnością – „starych” partii Jaskini Niedźwiedziej w Kletnie. Na ich następcach – ekspertach z KGHM CUPRUM spoczywa nie tylko niemała presja odpowiedzialności za pokonanie opisywanych trudności, lecz i poczucie konieczności dorównania Poprzednikom.
